ΧΟΛΟΛΙΘΙΑΣΗ – ΣΥΧΝΕΣ ΑΠΟΡΙΕΣ
Τι είναι και που βρίσκεται η χοληδόχος κύστη;
Η χοληδόχος κύστη («κύστη» ονομάζεται οποιοδήποτε όργανο μοιάζει με σάκο και περιέχει υγρό) είναι ένα όργανο με σχήμα αχλαδιού. Η χοληδόχος κύστη βρίσκεται κάτω από το ήπαρ (συκώτι). Η θέση της αντιστοιχεί στην περιοχή αμέσως κάτω από τα δεξιά πλευρά.
Σε συνθήκες ηρεμίας (ανάμεσα στα γεύματα) η χωρητικότητά της είναι 30 έως 50 κυβικά εκατοστά. Σε κατάσταση νηστείας ή όταν φλεγμαίνει, γίνεται μεγαλύτερη (έως 300 κυβικά εκατοστά), ενώ, όταν τρώμε, συσπάται και μικραίνει σε μέγεθος.
Τι είναι η χολή και πού παράγεται;
Η χολή είναι ένα κίτρινο ή κιτρινοπράσινο υγρό, που παράγεται αποκλειστικά στο ήπαρ (συκώτι). Όταν τρώμε, διοχετεύεται μέσα από ένα δίκτυο σωλήνων στο λεπτό έντερο. Είναι απαραίτητη στη διαδικασία της πέψης.
Ανάλογα με το είδος της διατροφής, το συκώτι μπορεί να παράγει από 500 έως 1.500 κυβικά χολής το 24ωρο.
Η χοληδόχος κύστη και η χολή είναι το ίδιο πράγμα;
Όχι. Όπως προαναφέρθηκε, η χοληδόχος κύστη είναι ένα όργανο, ενώ η χολή ένα υγρό μείγμα ουσιών. Στην καθημερινή ομιλία οι δυο όροι πολύ συχνά συγχέονται (π.χ. «έκανα επέμβαση στη χολή μου») με αποτέλεσμα να δημιουργούνται παρανοήσεις.
Ποια είναι η λειτουργία της χοληδόχου κύστης;
Η κύρια λειτουργία της χοληδόχου κύστης είναι να αποθηκεύει τη χολή που παράγει το ήπαρ ανάμεσα στα γεύματα. Όταν τρώμε, η αποθηκευμένη χολή διοχετεύεται στο λεπτό έντερο.
Πότε σχηματίζονται οι πέτρες (λίθοι) στη χολή;
Η χολή, όπως προαναφέρθηκε, είναι ένα υγρό. Στο υγρό αυτό βρίσκονται διαλυμένες διάφορες ουσίες (π.χ. χοληστερόλη, χολικά οξέα, λεκιθίνη, χολερυθρίνη κ.ά.). Όταν η αναλογία των συστατικών της χολής διαταραχθεί, αρχίζει ο σχηματισμός λάσπης και πετρών (λίθων) μέσα στη χοληδόχο κύστη. Η παρουσία λάσπης ή λίθων στη χοληδόχο κύστη ονομάζεται χολολιθίαση.
Ποιοι παράγοντες προδιαθέτουν στο σχηματισμό λίθων στη χοληδόχο κύστη;
Οι κυριότερες καταστάσεις που συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο σχηματισμού λίθων στη χοληδόχο κύστη είναι οι παρακάτω:
- η κληρονομικότητα (διπλάσια πιθανότητα σε συγγενείς πρώτου βαθμού με χολολιθίαση)
- το φύλο (τριπλάσια συχνότητα σε γυναίκες)
- η ηλικία (συχνότερη σε μεγαλύτερες ηλικίες)
- η παχυσαρκία
- η απότομη απώλεια βάρους (μετά από χειρουργείο για παχυσαρκία ή αυστηρή δίαιτα)
- η νόσος του Crohn
- χρόνιες αιμολυτικές αναιμίες (π.χ. μεσογειακή αναιμία, δρεπανοκυτταρική αναιμία). Χολολιθίαση εμφανίζουν πολύ συχνά και όσοι έχουν το «στίγμα» της μεσογειακής αναιμίας (ετεροζυγώτες)
- η λήψη ορισμένων φαρμάκων (αντισυλληπτικά, αντιλιπιδαιμικά κ.ά.)
- μεταβολικά νοσήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης και οι υπερλιπιδαιμίες
- η κίρρωση του ήπατος
Τι σχέση έχουν οι πέτρες στη χοληδόχο κύστη με τις πέτρες στα νεφρά;
Καμία. Πρόκειται για δυο παθήσεις, που παρά το γεγονός ότι μπορεί να συνυπάρχουν τυχαία στον ίδιο ασθενή, έχουν τελείως διαφορετική αιτιολογία και θεραπεία.
Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα της χολολιθίασης;
Στο 70% των περιπτώσεων δεν υπάρχουν συμπτώματα. Στο υπόλοιπο 30% τα χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι οι ερυγές (ρέψιμο), η δυσπεψία και το βάρος στο στομάχι ιδιαίτερα μετά την κατανάλωση λιπαρών τροφών.
Ποια είναι η καλύτερη εξέταση, για να διαγνωσθεί η χολολιθίαση;
Το υπερηχογράφημα μετά από νηστεία 6 έως 8 ωρών.
Υπάρχουν φάρμακα που διαλύουν τις πέτρες;
Όχι. Παλαιότερα χρησιμοποιήθηκαν ειδικά λιθοδιαλυτικά φάρμακα (π.χ. Ursofalk), τα οποία δεν δικαίωσαν τις προσδοκίες. Εκτός του ότι ο ασθενής έπρεπε να λαμβάνει τα φάρμακα αυτά για μεγάλο χρονικό διάστημα, η διακοπή τους συνεπάγονταν επανεμφάνιση της χολολιθίασης. Επιπλέον, παρουσιάσθηκαν σημαντικές επιπλοκές από το ήπαρ.
Ποιους κινδύνους διατρέχω, αν επιλέξω να μην χειρουργηθώ;
Η χολολιθίαση είναι ύπουλη νόσος. Ορισμένες από τις επιπλοκές της, όπως η οξεία χολοκυστίτιδα, η χοληδοχολιθίαση και η παγκρεατίτιδα, είναι σοβαρές και δυνητικά απειλητικές για τη ζωή του ασθενούς.
Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα των επιπλοκών της χολολιθίασης;
Οι περισσότερες από τις επιπλοκές παρουσιάζονται μετά από την κατανάλωση πλούσιου λιπαρού γεύματος. Το πιο συχνό σύμπτωμα είναι ο πόνος, ο οποίος εντοπίζεται στο στομάχι ή κάτω από τα δεξιά πλευρά (η περιοχή ονομάζεται δεξιό υποχόνδριο). Μπορεί επίσης να αντανακλά στην πλάτη ή τον δεξιό ώμο. Η παγκρεατίτιδα μπορεί να προκαλέσει ισχυρό πόνο στη μέση. Εκτός από τον πόνο, συχνά συμπτώματα είναι η ναυτία και ο εμετός.
Σε περίπτωση φλεγμονής εμφανίζεται πυρετός, που μπορεί να είναι υψηλός και να συνοδεύεται από ρίγη.
Αν οι πέτρες μετακινηθούν και αποφράξουν τον χοληδόχο πόρο (το σωλήνα που μεταφέρει τη χολή από το ήπαρ στο έντερο), ο ασθενής εμφανίζει ίκτερο («χρυσή»).
Αληθεύει ότι η λάσπη και οι μικρές πέτρες στη χοληδόχο κύστη είναι λιγότερο επικίνδυνες από τις μεγάλες;
Ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Οι επιπλοκές που προκαλούν η λάσπη και οι μικρές πέτρες είναι πολύ πιο επικίνδυνες από αυτές που προξενεί μια μεγάλη πέτρα. Αυτό συμβαίνει, γιατί οι σοβαρότερες επιπλοκές της χολολιθίασης (π.χ. παγκρεατίτιδα) οφείλονται στη μετακίνηση λίθων από τη χοληδόχο κύστη στο χοληδόχο πόρο μέσω του κυστικού πόρου (ο σωλήνας αυτός συνδέει τη χοληδόχο κύστη με τον χοληδόχο πόρο). Οι μεγάλες σε μέγεθος πέτρες (συνήθως πάνω από 1 εκατοστό) δεν χωρούν να περάσουν διαμέσου του κυστικού πόρου.
Θα μπορούσε να αντιμετωπισθεί η χολολιθίαση με λιθοτριψία, όπως γίνεται στην περίπτωση που υπάρχουν πέτρες στους νεφρούς;
Όχι, γιατί εάν υποθετικά μια πέτρα θρυμματίζονταν με τη λιθοτριψία σε μικρότερες, θα προκαλούσαμε σοβαρές επιπλοκές, όπως π.χ. απόφραξη του χοληδόχου πόρου και ίκτερο ή παγκρεατίτιδα. Κι αυτό, γιατί, όπως προαναφέρθηκε, η λάσπη και οι μικρές πέτρες είναι πολύ επικίνδυνες.
Τι πρέπει να προσέχω μέχρι να γίνει το χειρουργείο;
Αποφεύγουμε τις λιπαρές τροφές (αυγό, κρεμώδεις τροφές, λιπαρά τυριά και κρέατα), τα τηγανητά, τις πολλές σάλτσες και γενικά τη «βαριά» κουζίνα.
Με τι είδους αναισθησία πραγματοποιείται η λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή;
Μόνο με γενική αναισθησία.
Στο χειρουργείο αφαιρείται ολόκληρη ή μέρος της χοληδόχου κύστης;
Αφαιρείται πάντοτε ολόκληρη η χοληδόχος κύστη.
Γιατί δεν αφαιρούνται μόνο οι πέτρες;
Αν (θεωρητικά) αφαιρούνταν μόνο οι πέτρες, αυτές θα ξανασχηματίζονταν, δεδομένου ότι υπεύθυνη για τη δημιουργία τους είναι η χοληδόχος κύστη.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της λαπαροσκοπικής σε σχέση με την κλασική («ανοικτή») χολοκυστεκτομή;
- ο ελάχιστος πόνος (αντιμετωπίζεται συνήθως με τη λήψη παρακεταμόλης για 2 έως 3 ημέρες)
- η ταχεία ανάρρωση
- το άριστο αισθητικό αποτέλεσμα (το χειρουργείο γίνεται μέσα από 4 μικρές οπές)
- ο πολύ μικρότερος κίνδυνος μετεγχειρητικών επιπλοκών, όπως π.χ. κήλης
Πόσο διαρκεί η επέμβαση;
Η διάρκεια της επέμβασης εξαρτάται από πολλές παραμέτρους, όπως το εάν υπάρχει φλεγμονή, εάν έχουν προηγηθεί πολλές επεμβάσεις στην κοιλιά κ.ά.
Κατά μέσο όρο, πάντως, η διάρκεια της επέμβασης είναι 45-60 λεπτά.
Ποια είναι η διάρκεια της νοσηλείας;
Σε μια τυπική λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή η διάρκεια της νοσηλείας είναι 24 ώρες. Εάν υπάρχουν επιπλοκές της χολολιθίασης (βλέπε παραπάνω), η νοσηλεία έχει συνήθως μεγαλύτερη διάρκεια.
Πόσο γρήγορα επανέρχομαι σε πλήρη δραστηριότητα μετά τη λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή;
Η ταχεία ανάρρωση αποτελεί το σημαντικότερο ίσως πλεονέκτημα της λαπαροσκοπικής έναντι της κλασικής («ανοικτής», με τομή) χολοκυστεκτομής.
Αν και υπάρχουν διαφορές από άτομο σε άτομο (κάθε ασθενής είναι μοναδικός), στην πλειονότητά τους οι ασθενείς επανέρχονται σε πλήρη δραστηριότητα σε 1 έως 3 ημέρες (εργασία γραφείου, οδήγηση, βάδισμα, ήπια άσκηση, καθημερινές δραστηριότητες στο σπίτι, ψώνια κ.ά.).
Θα χρειαστεί να πάρω αντιβίωση στο σπίτι;
Μετά από μια προγραμματισμένη λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή συνήθως δεν απαιτείται αντιβίωση.
Πότε μπορώ να κάνω μπάνιο μετά την επέμβαση;
Το λουτρό επιτρέπεται (για την ακρίβεια επιβάλλεται !) από την επόμενη ημέρα του χειρουργείου.
Τι πρέπει να αποφεύγω μετά την επέμβαση;
Αποφεύγουμε για ένα περίπου μήνα την άρση βάρους άνω των 10 κιλών.
Ποια δίαιτα πρέπει να ακολουθήσω μετά την αφαίρεση της χοληδόχου κύστης;
Δεν χρειάζεται καμία ειδική διατροφή, εκτός εάν υπάρχουν άλλα νοσήματα που το επιβάλλουν (π.χ. αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης κ.ά.). Η συνηθισμένη πρακτική της αυστηρής δίαιτας και μάλιστα για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά από χολοκυστεκτομή δεν έχει κανένα απολύτως επιστημονικό έρεισμα.